Một ngày đầu năm 1993, một người đàn ông tìm đến gặp tôi. Anh là Nguyễn Văn Lát, bố của nạn nhân Nguyễn Việt Phương. Giọng mệt mỏi, phẫn uất, anh kể lại: Như thường lệ, Phương chở bọc tiền sang Gia Lâm. Khi đi qua cầu Chương Dương, em bị một cảnh sát giao thông chặn lại. Sau tiếng súng nổ, em Phương bị bắn chết.

Oan hồn báo mộng?

Nguyễn Việt Phương làm việc cho một công ty liên doanh sản xuất tivi Etron. Khi đó, hệ thống ngân hàng của Việt Nam hoạt động chưa tốt, nên các giao dịch chuyển tiền ở Việt Nam chủ yếu là trực tiếp, không qua ngân hàng. Nhiệm vụ của em Phương là hàng tuần, chở bằng xe máy một bọc tiền khoảng 50 triệu đồng qua cầu Chương Dương, sang Gia Lâm, giao cho một phi công để người này hôm sau mang tiền vào thành phố Hồ Chí Minh.

Khoảng 7 giờ tối một ngày cuối năm Âm lịch, đầu năm Dương lịch 1993, (ngày 29 tháng 2 năm 1993), như thường lệ, Phương chở bọc tiền sang Gia Lâm, khi đi qua cầu Chương Dương, thì bị một cảnh sát giao thông gác ở đầu cầu chặn lại. Sau đó có tiếng súng nổ, và em Phương bị bắn chết. Công an Hà Nội đã kết luận đây là vụ chẳng may gây chết người trong khi thi hành công vụ. Nhưng theo anh Lát, đây là một vụ cướp không thành. Con anh bị bắn chết, nhưng bọc tiền 50 triệu chưa kịp bị lấy đi vì khi đó có một số nhân chứng chạy đến cấp cứu cho em Phương. Anh Lát đã đến tất cả các báo ở Hà Nội nhờ can thiệp, nhưng đều bị từ chối.

Đọc đơn thư khiếu nại và bản trả lời của công an Hà Nội, tôi linh tính có chuyện mờ ám trong vụ này.

Một buổi tối, chúng tôi đến nhà anh Lát, nằm ở ven sông Hồng, gần cầu Chương Dương. Ngôi nhà nhỏ 2 tầng, lụp xụp, mùi hương khói nghi ngút. Anh kể vào cái đêm định mệnh đó, anh đã chạy đến tất cả các bệnh viện và khi đến bệnh viện Việt Đức, anh mới nhận ra con trai anh, Nguyễn Việt Phương, nằm trong nhà xác, hai lỗ mũi nhét hai cục bông.

Vợ anh Lát nghẹn ngào bổ sung thêm câu chuyện. Sau khi biết con bị bắn chết, gia đình anh Lát lên Sở công an Hà Nội đề nghị giải thích về nguyên nhân cái chết của Phương. Nhưng họ đã không cung cấp bất cứ thông tin cụ thể nào.

Buổi tối hôm phát hiện xác con ở nhà xác, vợ anh Lát nằm mơ thấy con trai hiện về. Không nhìn rõ mặt con, nhưng chị nghe thấy rất rõ con mình nói: “Mẹ ơi, con bị thằng cảnh sát giao thông nó giết ở cầu Chương Dương. Thằng ấy nó có nốt ruồi ở mặt...”. (Sau này ở phiên tòa xử viên trung úy cảnh sát giao thông Nguyễn Tùng Dương, thủ phạm bắn chết em Phương, chúng tôi để ý thấy Dương có nốt ruồi ở bên mặt).

Gia đình anh Lát làm một mâm cỗ cúng, đặt trên cầu Chương Dương, hi vọng nếu có ai đó biết rõ sự việc sẽ nói cho gia đình anh biết. Nhiều người đi qua lại trên cầu Chương Dương, thấy lạ, dừng lại xem. Chợt có 2 anh xe ôm đến, nói là chỗ xảy ra vụ án mạng không phải là đoạn này, mà là ở đoạn kia cơ. Đó là 2 người xe ôm, nhân chứng duy nhất của vụ án.

Những nhân chứng quan trọng

Buổi tối hôm xảy ra vụ án mạng, 2 anh xe ôm đang trên đường về nhà. Trời rét và đang là ngày giáp tết, nên họ về nhà sớm. Khi đang đi trên cầu Chương Dương về phía Gia Lâm, chợt họ nghe thấy có tiếng kêu yếu ớt “cướp, cướp, cứu với”. Tiếng kêu từ phía bên kia cầu vọng lại, phía đường đi về Hà Nội. Hai anh xe ôm dừng xe lại. Một anh nguyên là giáo viên dạy võ nói để mình sang bên kia cầu xem có chuyện gì.

Anh là người giỏi võ, nên có bản lĩnh, không sợ nguy hiểm. Khi leo qua hàng lan can chắn giữa cầu, nhảy sang phần đường bên kia, thì anh thấy có một người nhỏ bé lảo đảo lao lại phía anh, ôm lấy người anh, nói nhỏ, yếu ớt “cướp đấy, cứu em với”, rồi gục xuống đường. Anh xe ôm thận trọng đứng đề phòng, thì nhìn thấy một người đứng gần đấy, đội mũ công an. Có 2 chiếc xe máy đậu, quay đầu về phía Hà Nội.

Lúc này anh yên tâm vì thấy có công an, nên cúi xuống nâng người bị nạn dậy. Anh thấy có nhiều máu. Lúc đó, bạn anh cũng chạy sang. Theo một phản xạ tự nhiên, hầu như vô thức, anh xe ôm biết võ hỏi người cảnh sát :“Ông bắn nó à?” - “Không”, người cảnh sát trả lời. “Không thì tại sao người nó ra nhiều máu thế này?”, anh xe ôm lại hỏi. Khi đó người cảnh sát mới trả lời “ừ”.

Anh xe ôm thứ hai lúc đó nhặt được một ống sắt có nhiều lỗ và đôi dép. Anh tiến lại một cái xe máy, thấy có một bọc to. Anh xe ôm thứ hai tò mò lấy tay nhấc nhấc chiếc túi. Viên cảnh sát vô tình nói :“tiền đấy”. Sau này dư luận đã xoáy vào câu hỏi tại sao cái bọc kín đó mà viên cảnh sát biết là “bọc tiền đấy”. Và theo anh xe ôm, thì khi đó bọc tiền nằm ở chiếc xe máy mới hơn, tức chiếc xe máy của viên cảnh sát, chứ không phải nằm ở chiếc xe máy cũ, tức chiếc xe máy của em Phương.

Có một xe ôtô đi lại. Anh xe ôm vẫy xe để đưa nạn nhân đi cấp cứu. Lúc này viên cảnh sát thứ hai xuất hiện, lo bảo quản hiện trường. Anh xe ôm thứ nhất cùng viên cảnh sát thứ nhất lên xe ôtô đưa nạn nhân đến bệnh viện Việt Đức cấp cứu. Công an Hà Nội được thông báo ngay sự việc, viên cảnh sát thứ nhất bị bắt giam. Đó là trung úy cảnh sát giao thông Nguyễn Tùng Dương. Hôm đó, Dương cùng với một cảnh sát khác trong ca trực ở đầu cầu Chương Dương.

Sau đó, Công an Hà Nội nhiều lần mời 2 anh xe ôm lên làm việc. Nhân viên điều tra đưa cho anh xe ôm thứ hai xem một cái ống bơm xe đạp, hỏi anh xem đây có đúng là ống sắt anh đã nhặt được ở hiện trường nơi xảy ra vụ án mạng không. Anh kiên quyết không nhận. “Tôi nhìn thấy một ống sắt có nhiều lỗ, chứ không phải cái ống bơm xe đạp này. Tôi có phải là trẻ con đâu mà nhìn nhầm”. Cả hai anh xe ôm đều nói không hề nghe thấy tiếng súng nổ, mà chỉ nghe thấy tiếng kêu yếu ớt của em Phương “cướp, cướp, cứu em với”. 2 anh xe ôm nói dù đi bất cứ nơi đâu, dù bất cứ điều gì xảy ra, thì 2 anh cũng chỉ khai sự thật, không hề sợ điều gì.

Chúng tôi đi đến cầu Chương Dương, dừng lại ở chỗ xảy ra vụ án mạng. Anh Lát chỉ cho chúng tôi thấy đoạn sông Hồng ngay phía dưới chỗ xảy ra án mạng là sâu nhất. Anh Lát nói nếu có vật gì rơi xuống sông Hồng chỗ đoạn này, thì sẽ bị chìm rất sâu, không dễ gì phát hiện ra. Chúng tôi hiểu ý anh muốn nói gì.

3 phát đạn

Mấy hôm sau, tôi và Quốc Khánh (một đồng nghiệp) đến làm việc với ban giám đốc bệnh viện Việt Đức. Lúc đầu, ban lãnh đạo bệnh viện có vẻ e ngại, nhưng sau đó họ đồng ý. Ở phòng cấp cứu, chúng tôi gặp nữ y tá trực ca hôm em Phương bị chết. Chị rất ngại nói chuyện với chúng tôi. Nhưng cuối cùng, chúng tôi cũng thuyết phục được chị nói hết những gì chị chứng kiến.

Theo chị trình bày, em Nguyễn Việt Phương được nhân viên cảnh sát giao thông Nguyễn Tùng Dương đưa vào phòng cấp cứu khi em đã chết. Sau khi mời bác sĩ khám nghiệm tử thi, chị lấy sổ trực để ghi các thông tin về người chết. Viên cảnh sát giao thông đọc các thông tin về em Phương cho chị ghi. Đến phần nguyên nhân chết, viên cảnh sát giao thông nói em Phương bị tai nạn giao thông chết. Chị hỏi lại “tai nạn giao thông chết thì tại sao lại có vết đạn trên người?”. Khi đó Dương mới nói lại là “bị bắn”.

Làm việc với phòng cấp cứu xong, tôi và Quốc Khánh đến phòng pháp y mổ tử thi. Một bác sĩ tiếp chúng tôi. Bác sĩ này giải thích về đường đạn bắn vào người em Phương, nhưng rất chung chung. Trong khi tôi nói chuyện con cà con kê với bác sĩ pháp y, thì Quốc Khánh mày mò trên đống tài liệu của bác sĩ và phát hiện bộ ảnh chụp tử thi em Phương để ở trên bàn. Trên những tấm ảnh này, chúng tôi thấy có 3 vết đạn, một ở hõm vai, gần cổ, một ở ngực, vùng tim, và một ở ngón tay cái. Ngón tay cái bị bắn thủng, gần đứt, cháy xém đen.

Lúc này vị bác sĩ mới nói là chỉ cần 1 trong 2 phát đạn trên người là đủ làm em Phương chết. Còn phát đạn thứ ba bắn xuyên qua ngón tay cái thì thật khó hiểu. Cả hai đầu đạn bắn vào người đều nằm lại trong người, không chui ra khỏi cơ thể nạn nhân, mặc dù bắn rất gần. Lý do sau đó rất dễ hiểu: viên bắn ở gần cổ xuyên dọc xuống phía thắt lưng, chui dọc theo chiều cơ thể nên hết lực, đến vùng thắt lưng thì nằm lại. Viên bắn vào ngực vì vướng phải xương sống, nên bị mắc lại ở xương sống phía sau lưng.

Chúng tôi rời phòng mổ tử thi với tâm trạng thật nặng nề. Tôi cố hình dung lại vì sao có đường đạn kỳ quặc như vậy. Nhưng không thể lý giải nổi…